زمينه و هدف: در بزرگسالان ورزش هاي پلايومتريك به منظور افزايش قدرت عضلات، هماهنگي عصبي- عضلاني و افزايش پرش عمودي استفاده مي شود. متاسفانه اطلاعات محدودي در باره اثرات اين نوع ورزش ها بر سيستم تنفس وجود دارد، اين مطالعه با هدف بررسي اثرات ورزش هاي پلايومتريك و هوازي بر ميزان اتساع قفسه سينه و حجم هاي ريوي در دانش آموزان دبيرستان انجام شد. روش : بررسي در اين مطالعه تجربي 60 دختر و پسر سنين 14-18 سال از طريق نمونه گيري غير احتمالي و ساده از بين دانش آموزان دبيرستان هاي زاهدان انتخاب و به صورت تصادفي در يكي از دو گروه دوچرخه ســـواري (30 مورد) و طناب زدن مورد قرار گرفتند. هر دو گروه به مدت 12 3 جلسه، بار در هفته ورزش ها را دريافت كردند. داده ها بر اساس ميزان اتساع قفسه سينه (در دو سطح آگزيلاري و گزيفوييد)، ظرفيت حياتي، حجم ذخيره بازدمي، ظرفيت حياتي حداكثر، حجم بازدمي فشار در ثانيه اول قبل و بعد از ورزش جمع آوري شد. اطلاعات با آزمون هاي t مستقل و زوج تجزيه و تحليل شد. يافتهها: ميزان اتساع قفسه سينه در ناحيه آگزيلار در گروه دوچرخه سواري از 76±10 سانتي متر به±10 4/ 77 سانتي متر و در گروه طناب زدن از 1/8 ± 7/ 77 سانتي متر به 7/8 ± 5/ 78 سانتي متر (001 /0 >P (و ميزان اتساع قفسه سينه در ناحيه گزيفوييد در گروه دوچرخه سواري از 9/8 ± 7/ 68 سانتي متر به 70±8 سانتي متر و در گروه طناب زدن از 6/6 ± 3/ 71 سانتي متر به 4/6 ± 3/ 72 سانتي متر ارتقاء ( يافت 001 /0 >P(. همچنين افزايش معني داري در حجم هاي ريوي در دو گروه ديده شد ( 05 /0 P( <. نتيجهگيري: نتايج نشان داد كه ميزان انبساط قفسه سينه و حجم هاي ريوي متعاقب انجام ورزش هاي پلايومتريك نظير طناب زدن افزايش مي يابد.

پلیومتریک (به انگلیسی: Plyometrics ) نوعی از تمرین‌های ورزشی بر پایه حرکات سرعتی، قدرتی و بهبود عملکرد سامانه عصبی-عضلانی است که معمولاً به‌منظور افزایش  کارایی در یک رشته ورزشی خاص انجام می‌پذیرد.

در طول شـبانه روز حـدود 10-15 هـزار ليتـر از
هوای محيط به ريـه انـسان راه پيـدا مـی كنـد، بـراي
مبادله مناسب گازها بين محـيط و بـدن نيـاز بـه عملكـرد
هماهنـگ پمـپ قلبـی-تنفـسی، سيـستم عـصبی، قـدرت
عضلات تنفـسي، انـدازه مناسـب ريـه و حركـات
مناسب ديواره قفسه سينــه مي باشـــد .

اهمیت فعاليت هاي فيزيكي در حفظ و ارتقاء سلامت به اثبــات
رسيده اسـت . كـاهش چـاقي، افـزايش آمـادگي قلبـي و
عروقي و ريـوي و در نهايـت افـزايش تـوان عـضلانی از
تاثيرات مثبـت ورزش در ارتقـاء سـلامت مـي باشـد.
بديهی است كه عملكرد مناسـب عـضلانی جهـت انجـام
فعاليت های روزمره از اهميت به سزايی برخوردار اسـت.

عملكرد بهينه عضلات مي توانـد باعـث انجـام
فعاليت هاي حركتي در سـطوح بـالاترهمـراه بـا كـاهش
سطح انرژي مصرفي و صرف مدت زمان كوتاه تر گردد.
از طرفــي در درمــان بيمــاري هــاي تنفــسي بــه
منظور حفظ عملكرد ريوي موجود و حـذف يـا كـاهش
مشكل تنفـسي بوجـود آمـده، نيـاز بـه افـزايش قـدرت و
تحمــل مــي باشــد. افــزايش قــدرت واســتقامت
عضلات تنفسي يك تكنيك موثر براي كمك بـه بهبـود
عملكرد ريه، قدرت براي سـرفه، عطـسه و تـسهيل عمـل
تنفس است. از طرفي استقامت عضلاني در ورزش هـاي
طولاني مدت يـا افـزايش مقاومـت راه هـوايي و كـاهش
قوام ريه همراه است.

در سري پژوهش هاي انجام شده در مورد تـاثير
ورزش هـاي پلايومتريـك مناسـب بـرافـزايش و بهبـود
عملكـرد تـنفس و حجـم هـاي ريـوي، تحقيقـي كـه بـه
صورت منسجم به اثـرات ايـن ورزش هـا پرداختـه باشـد
مشاهده نشد. از آنجايي كه ورزش هاي پلايومتريـك بـه
عنوان ورزش هايي كه با جهش، پرش و افزايش تحرك بيشتر نسبت به ورزش هاي هوازي شناخته شده است و به منظور افزايش چالاكي و چـابكي در طـي فعاليـت هـاي
روزمـره وورزشـي توصـيه مـي شـود، بـراي انجـام
چـالاكي در فعاليـت هـا نيازمنـد داشـتن سيـستم تنفـسي
مناسب و افزايش كاركرد و هماهنگي سيستم هاي قلبي –
ريوي هستيم . اين نظريه مطرح مي شود كه آيـا
ورزش هاي پلايومتريـك مـي توانـد تـاثير مـستقيمي بـر
سيستم تنفسي داشته باشد. بنابراين با فـرض اينكـه طنـاب
زدن به عنوان تمرين پلايومتريك مي تواند سبب افزايش

حجم هاي ريوي و قابليت اتـساع قفـسه سـينه شـود، ايـن
مطالعــه بــا هــدف مقايــسه اثــرات تمــرين پلايومتريــك
( تمرين اختصاصي و پيـشنهادي ) و ورزش هـاي هـوازي
( تمرين عمومي و روتين ) را بـر عملكـرد ريـوي و ميـزان
اتساع قفسه سينه انجام شد.

روش بررسي:
اين مطالعه به صورت تجربـي در سـال 1386 در
مركز فيزيوتراپي رزمجومقدم شهر زاهدان انجام شد . بـر
اساس برآورد انجام شده در مطالعه آزمايـشي و بـر روي
10 نمونه، تعداد نمونه لازم براي هر گروه با اطمينـان 95
درصد و توان آزمون 90 درصد در مطالعه اصلي 15 نفـر
برآورد گرديد. به اين ترتيب تعداد60 نمونه با دامنه سني
14-18 سال در دو گروه ورزش هـوازي (15 دختـر، 15
پــسر) و ورزش پلايومتريــك (15 دختــر، 15 پــسر )، در
تحقيق شركت داشتند. نمونـه هـا از طريـق نمونـه گيـ ري
خوشه اي بـه صـورت تـصادفي از دبيرسـتان هـاي شـهر
زاهدان انتخاب شدند.

دانش آمـوزاني كـه در تاريخچـه و سـابقه شـان
فاقد هرگونه بيمـاري قلبـي -عروقـي، تنفـسي، عـضلاني،
جراحي، ناهنجاري اسكلتي، بيماري عصبي–عـضلاني و
سابقه ورزشي منظم باشند و در حين انجام تحقيق ، مبـتلا
به ناراحتي هاي تنفسي از قبيل سرماخوردگي و گلـودرد
نبودند و توانايي دوچرخه زدن و طناب زدن به مدت 20
دقيقه داشته باشند، وارد مطالعه شدند . افراد با داشـتن هـر
گونــه ســابقه بيمــاري عنــوان شــده، عــدم تكميــل دوره
ورزشي و نداشتن شرايط ورود به تحقيق حـذف شـدند .
در ضمن آزمودني ها قبل از مطالعه توسط پزشـك فـوق
تخـصص قلـب وعـروق مـورد ارزيـابي قـرار گرفتنـد و
تمامي مراحل تحقيق براي افـراد شـركت كننـده تـشريح
شده و كليه افراد با رضايت كامل و به صورت داوطلبانـه
و سپس فرد به صورت تـصادفي و بـا اسـتفاده از جـدول
اعـداد تـصادفي در يكـي از دو گـروه ورزش هـوازي و
پلايومتريك قرار گرفتند.

به استناد نتايج تحقيق حاضرمي توان گفـت كـه ورزش هاي پلايومتريك مي تواند بر سيستم تنفـسي نيـز تــاثيرات مثبتــي داشــته باشــد. بــه ايــن ترتيــب انجــام ورزش هاي پلايومتريـك نيـز مـي توانـد سـبب افـزايش اتساع قفسه سينه و افزايش حجم هاي ريوي شود. و طبق نتايج حاصل از اين پـژوهش مـي تـوان بـا برنامـه ريـزي دقيق در سطوح تحصيلي مختلف و كاربرد اين تمرينات در زنــگ هــاي ورزش دانــش آمــوزان باعــث بهبــود و افزايش شرايط قلبي – – عروقي ريوي آنها شده واز ابتلا به بيماري هاي تنفسي جلوگيري به عمل آورد.